Page 63 - 2009

Α. Ερευνα - Εφαρμογές - Παρατηρήσεις 62
ορισμένα δεδομένα σχετικά με την παρουσία των κυστογόνων νηματωδών της πατά-
τας Globodera rostochiensis και G. pallida (στο εξής αναφερόμενοι ως ΚΝΠ) στα ελληνικά
εδάφη. Σε μια ενδεικτική δειγματοληψία που έγινε στη Νάξο τον Φεβρουάριο του 2007,
ανιχνεύτηκαν ΚΝΠ σε 12 από τα 13 εξετασθέντα δείγματα, εκ των οποίων τα 6 ήταν πολύ
βαριά μολυσμένα. Πέραν τούτου, όπως προκύπτει από τα εδαφικά δείγματα που έχουν
εξετασθεί κατά καιρούς στο Εργαστήριο Νηματωδολογίας του Μπενάκειου Φυτοπαθο-
λογικού Ινστιτούτου, παρόμοια εικόνα φαίνεται ότι υπάρχει και στις περισσότερες από τις
πατατοπαραγωγικές περιοχές της Χώρας.
Στη Χώρα μας, η αντιμετώπιση των νηματωδών αυτών μέχρι σήμερα, γίνεται κυρίως
με προληπτική χρήση νηματοκτόνων, η οποία έχει τα αναμενόμενα ή επιθυμητά απο-
τελέσματα, ωστόσο επιβαρύνει το κόστος παραγωγής (το κόστος νηματοκτονίας στην
Νάξο ανέρχεται ετησίως στα 40000€ για συνολική έκταση 2000 στρέμματα και παραγω-
γή ~6000tn), το περιβάλλον, και το ίδιο το παραγόμενο προϊόν. Παρ’ όλ’ αυτά, με την πά-
ροδο των χρόνων, το πρόβλημα παρασιτισμού των ριζών των φυτών πατάτας από τους
ΚΝΠ επεκτείνεται συνεχώς με αποτέλεσμα την ολοένα μεγαλύτερη μείωση της παραγω-
γής και την αλόγιστη και συνεχώς αυξανόμενη χρήση νηματοκτόνων σκευασμάτων.
Υψίστης σημασίας είναι το γεγονός ότι οι ΚΝΠ συμπεριλαμβάνονται στα παθογόνα
καραντίνας, γεγονός το οποίο επιβάλλει τον περιορισμό και έλεγχό τους, καθώς η Ευρω-
παϊκή νομοθεσία που διέπει τη διακίνηση της πατάτας και κυρίως του πατατόσπορου,
είναι ιδιαίτερα αυστηρή και αποκλείει το μολυσμένο προϊόν προς αποφυγή της εξάπλω-
σης των ΚΝΠ, της δημιουργίας νέων εστιών μόλυνσης και της μετάδοσης νέων παθοτύ-
πων σε περιοχές που δεν υπάρχουν. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι εξίσου προσεκτικός
έλεγχος πρέπει να γίνεται και στην περίπτωση της πατάτας φαγητού, εφ’ όσον κανείς
δεν γνωρίζει ποια θα είναι η πορεία που θα ακολουθήσουν τα απόβλητα και τα υπόλοιπα
μετά την χρήση και κατανάλωση του μολυσμένου προϊόντος, καθώς επίσης δεν μπορεί
να αποκλεισθεί η πιθανότητα φύτευσης της πατάτας φαγητού από άτομα που δεν γνωρί-
ζουν τους ενδεχόμενους κινδύνους.
Όπως όμως είναι ευρέως γνωστό, η καταπολέμηση των ΚΝΠ είναι ιδιαίτερα δύσκολη
και απαιτεί λεπτομερώς σχεδιασμένα προγράμματα καταπολέμησης τα οποία περιλαμ-
βάνουν κατάλληλα καλλιεργητικά μέτρα όπως βαθιές αρόσεις, αμειψισπορά, αγρανά-
παυση, ηλιοαπολύμανση, ανθεκτικές ποικιλίες, και συνδυασμό με χημικές επεμβάσεις.
Και σε αυτήν την περίπτωση όμως η ολοκληρωτική απαλλαγή ενός αγρού από ΚΝΠ φαί-
νεται να είναι αδύνατη πριν την πάροδο αρκετών ετών.
Δεδομένων όλων των παραπάνω και εν αναμονή (2010) της σχετικής νέας Οδηγίας της
Ευρωπαϊκής Ένωσης (2007/33/ΕΚ), η οποία αφορά στη λήψη μέτρων για την καταπολέμη-
ση των κυστογόνων νηματωδών της πατάτας και απαγορεύει τη φύτευση πατατόσπορου
σε εκτάσεις όπου έχει διαπιστωθεί παρουσία ΚΝΠ, προκύπτει πολύ σοβαρός κίνδυνος να
σταματήσει η παραγωγή πατατοσπόρου στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό αναμένεται να φέ-
ρει σοβαρό πλήγμα στην οικονομία της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Νάξου, όπου παράγεται
το μεγαλύτερο ποσοστό εγχώριου πατατόσπορου που διατίθεται στην αγορά για τη φθι-
νοπωρινή καλλιέργεια και που δεν είναι δυνατό να προμηθευτεί από τη διεθνή αγορά.
Έτσι κρίθηκε σκόπιμο να μελετηθεί το αν είναι δυνατό να απαλλαγεί ο διακινούμενος
πατατόσπορος από κύστες ΚΝΠ που μπορεί να παραμένουν προσκολλημένες στους κον-
δύλους ή να μεταφέρονται με τα μέσα συσκευασίας.
Επιλέχθηκαν 6 αγροτεμάχια στα οποία έγινε δειγματοληψία εδάφους, με βάση το
ιστορικό τους σχετικά με την προσβολή από κυστογόνους νηματώδεις της πατάτας
(ΚΝΠ). Οι δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν στις αρχές Απριλίου 2009, σε τρεις διαφο-