74 ΜΦΙ
Έκθεση Εργασιών Έτους 2016
Παράρτημα Β
75
Α/Α
α. Διάρκεια
β. Πηγή
χρηματοδότησης
α. Τίτλος και β. Σκοπός
β. 100% Ευρωπαϊκή
Επιτροπή
προκήρυξε το έργο EuroMix στο οποίο συμμετέχει το ΜΦΙ ως ισότιμος εταίρος μαζί
με τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα της Ευρώπης αλλά και την Environmental
Protection Agency της Αμερικής καθώς και με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας.
Κατά το έτος 2016, στο πλαίσιο του Πακέτου Εργασίας -2 (WP2) αρχικά έγινε η συλ-
λογή τοξικολογικών δεδομένων γεωργικών φαρμάκων σε κατάλληλα διαμορφωμένη
βάση δεδομένων.
Τα στοιχεία αυτά αφορούν στις επιδράσεις που επιφέρουν τα γεωργικά φάρμακα στο
ενδοκρινικό και στο ανοσοποιητικό σύστημα. Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που
έχουν συγκεντρωθεί στη συγκεκριμένη βάση, καθώς και τα δεδομένα έκθεσης που
συλλέγονται σε άλλα πακέτα εργασίας του έργου, επιλέχθηκαν οι ομάδες ουσιών που
θα δοκιμαστούν σε
in vitro
και
in vivo
πειραματισμό. Στη συνέχεια λαμβάνοντας υπό-
ψη τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί στη συγκεκριμένη βάση, θα δημιουργηθούν
ομάδες ουσιών με κοινή δράση, τα λεγόμενα cumulative assessment groups (CAG).
Στο πλαίσιο υλοποίησης του WP3 έγιναν στο Εργαστήριο Τοξικολογικού Ελέγχου, οι
απαραίτητες προετοιμασίες και ξεκίνησαν τα πειράματα PCR arrays for liver steato-
sis σε RNA που είχε απομονωθεί από κύτταρα HepaRG, τα οποία είχαν επωαστεί με
διάφορες ουσίες – θετικούς μάρτυρες για πρόκληση στεάτωσης. Πιο συγκεκριμένα
χρησιμοποιήθηκε η μυκητοκτόνος ουσία cyproconazole ως θετικός μάρτυρας πρό-
κλησης στεάτωσης και ξεκίνησε ο πειραματισμός με μεμονωμένες ουσίες, ως προς
την ρύθμιση της έκφρασης γονιδίων που εμπλέκονται στην ηπατική στεάτωση, με
σκοπό την περαιτέρω εξέταση των ουσιών αυτών ως διμερή και τριμερή μείγματα.
Στο πλαίσιο του WP9 που αφορά στην εναρμόνιση των κριτηρίων αξιολόγησης των
μιγμάτων χημικών ουσιών σε διεθνές επίπεδο, διεξάχθηκε ανασκόπηση της νομοθε-
σίας και των επιστημονικών προσεγγίσεων που ακολουθούνται στις Ηνωμένες Πο-
λιτείες Αμερικής και τον Καναδά για την αξιολόγηση των μιγμάτων χημικών ουσιών,
συμπεριλαμβανομένων των φ.π., των περιβαλλοντικών ρύπων, των πρόσθετων τρο-
φίμων, των νέων κτηνιατρικών φαρμάκων και των πρόσθετων χρωμάτων.
Επίσης, το Εργαστήριο συμμετείχε στη συγγραφή των αντίστοιχων εκθέσεων – πα-
ραδοτέων των πακέτων εργασίας WP2, WP3 και WP9.
2
α. 10 μήνες (+ 2 μήνες
παράταση)
(Έναρξη έργου 4 Μαΐου
2015)
α.
Ανίχνευση χημικών ουσιών για την ταυτοποίηση ενδοκρινικών απορυθμιστών
(Screening of chemical substances for the identification of endocrine disruptors
according to different options in the context of an Impact Assessment).
β.
Μία από τις σημαντικότερες ανεπιθύμητες επιδράσεις των γεωργικών φαρμάκων ανα-
φέρεται στην απορρύθμιση του ενδοκρινικού συστήματος. Ωστόσο, δεν έχει καθορι-
στεί με σαφήνεια το πλαίσιο των κριτηρίων και η προσέγγιση που θα πρέπει να εφαρ-
μόζεται προκειμένου να χαρακτηριστεί ένα γεωργικό φάρμακο ή μια οποιαδήποτε
ουσία, χημική ή φυσική, ως ενδοκρινικός απορρυθμιστής. Το θέμα αυτό αποτελεί
την απόλυτη προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή διότι κρίνεται ως ιδιαίτε-
ρα υψηλής σημασίας για την ανθρώπινη υγεία αλλά και για όλους τους ζωικούς ορ-
γανισμούς. Όπως προκύπτει από πληθώρα επιστημονικών δημοσιεύσεων, μεγάλος
αριθμός ουσιών, κυρίως γεωργικών φαρμάκων, ενοχοποιούνται ότι προκαλούν ανε-
πιθύμητες επιδράσεις στον άνθρωπο μέσω διαταραχής της λειτουργία του ενδοκρι-
νικού τους συστήματος (π.χ. καρκινογένεση σε ενδοκρινικά όργανα, επιδράσεις στην
αναπαραγωγή, στειρότητα, κ.λπ.) καθώς και σε άλλους οργανισμούς (π.χ. ψάρια στα
οποία προκαλούν αλλαγή φύλου και σημαντική μείωση της αναπαραγωγικής τους
ικανότητας). Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε την προκήρυξη και
χρηματοδότηση του έργου «Screening of chemical substances for the identification
of endocrine disruptors according to different options in the context of an Impact
Assessment». Σκοπός του έργου αυτού είναι η ταυτοποίηση χημικών ουσιών που
δρουν ως ενδοκρινικοί απορρυθμιστές, αξιολογώντας τις επιπτώσεις τους στην
Α/Α
α. Διάρκεια
β. Πηγή
χρηματοδότησης
α. Τίτλος και β. Σκοπός
β. 100% Ευρωπαϊκή
Επιτροπή
(DG-SANTE)
ανθρώπινη υγεία και στους οργανισμούς μη στόχους. Το έργο αυτό για το χαρακτη-
ρισμού 700 ουσιών για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανατέθηκε, μετά από
διαγωνισμό, στην ομάδα τοξικολογικού ελέγχου του ΜΦΙ.
Κατά το έτος 2016 ολοκληρώθηκε η κατηγοριοποίηση των 343 δραστικών ουσιών
γεωργικών φαρμάκων, η οποία είχε ξεκινήσει στο δεύτερο 6μηνο 2015. Επίσης, ξεκί-
νησε και ολοκληρώθηκε η κατηγοριοποίηση 65 δραστικών ουσιών βιοκτόνων, και
186 λοιπών χημικών (ουσιών που εμπίπτουν στον Καν. REACH, στον Καν. καλλυντικών
και στην Οδηγία πλαίσιο για τα νερά). Επιπλέον, ολοκληρώθηκε η επαναξιολόγηση
51 δ.ο. φ.π. και 18 δ.ο. βιοκτόνων προϊόντων μετά από την προσθήκη περαιτέρω τοξι-
κολογικών δεδομένων από το Joint Research Centre (JRC) καθώς και η ολοκλήρωση
της σχετικής αναφοράς. Τέλος ολοκληρώθηκε και το τελευταίο παραδοτέο του προ-
γράμματος (Final report), το οποίο και δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της Ε. Ε. (
http://
ec.europa.eu/health/endocrine_disruptors/impact_assessment/index_en.htm
).
Κατά τη διάρκεια του 2016 έγιναν δύο συναντήσεις στην Ispra της Ιταλίας, μεταξύ
επιστημόνων του Μπενακείου που εμπλέκονται στο έργο, επιστημόνων του JRC και
αντιπροσώπων του DG SANTE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς και η τελική συνά-
ντηση του έργου στις Βρυξέλλες.
Μετά τη λήξη του έργου και κατόπιν πρόσκληση της DG SANTE για συμμετοχή
επιστημόνων του εργαστηρίου τοξικολογικού ελέγχου ως “private experts” στο
Workshop με τίτλο “Identifying ED properties in chemicals using the WHO definition:
experiences so far with focus of the EU regulatory context of PPPs and BPs”, πραγμα-
τοποιήθηκε παρουσίαση στις Βρυξέλλες (4 Οκτωβρίου) με θέμα «Experience with the
JRC screening method - Example PPP - Example BP - Example REACH/miscellaneous»
σε εκπροσώπους των ECHA, EFSA, DG GROW/SANTE/ENV και JRC. Στη συνέχεια πραγ-
ματοποιήθηκε επικοινωνία από τον ECHA σχετικά με την μεταφορά τεχνογνωσίας
της μεθοδολογίας ανίχνευσης δραστικών ουσιών βιοκτόνων προϊόντων με ιδιότητες
ενδοκρινικού απορρυθμιστή όπως αυτή εφαρμόστηκε στο εν λόγω πρόγραμμα.
3
α. 33 Μήνες
(14.7.2015-14.4.2018)
β. 100% από το φο-
ρέα, Bundesanstalt
für Arbeitsschutz und
Arbeitsmedizin (BAuA,
Γερμανία)
α.
Systematic analysis of dermal exposure tohazardous chemical agents at theworkplace
(SysDEA Project, BAUA)» Συστηματική ανάλυση της δια δέρματος έκθεσης σε επικίν-
δυνους χημικούς παράγοντες στο χώρο εργασίας.
β.
Το έργο αυτό έρχεται να καλύψει την ανάγκη διενέργειας ολοκληρωμένων μελετών,
οι οποίες θα λειτουργήσουν ως βάση για την παραγωγή και συστηματοποίηση μεθό-
δων μέτρησης της από δέρματος έκθεσης σε χημικούς παράγοντες στο χώρο εργασί-
ας, με σκοπό την κάλυψη του υφιστάμενου κενού για την εκτίμηση του κινδύνου κατά
την εφαρμογή βιοκτόνων προϊόντων. Για την επίτευξη του στόχου αυτού πραγματο-
ποιείται σειρά πειραματισμών με συνδυασμούς διαφόρων ουσιών με συγκεκριμένα
φυσικοχημικά χαρακτηριστικά. Στα πειράματα αυτά λαμβάνουν χώρα συγκεκριμένες
εργασίες, όπως μεταφορά-απόχυση ψεκαστικών διαλυμάτων, ψεκασμοί επιφανειών,
εμβαπτίσεις κ.α., και μετράται η δια δέρματος έκθεση χρησιμοποιώντας κατάλληλα
δοσίμετρα, αφενός με χημική ανάλυση αφετέρου με ποσοτικοποίηση φθορίζουσας
ουσίας η οποία θα έχει κατάλληλα ενσωματωθεί στο πειραματισμό. Με αυτόν τον
τρόπο θα εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα για την από δέρματος έκθεση και θα
γίνει σύγκριση των αποτελεσμάτων πειραματισμού με τα αντίστοιχα υπολογιστικών
μεθόδων. Τελικά για κάθε εργασία θα καταστεί δυνατό να βρεθεί η πιο κατάλληλη
μέθοδος μέτρησης, γεγονός σημαντικό για την ακριβέστερη αποτίμηση της από δέρ-
ματος έκθεσης ανά δραστηριότητα.
Κατά το 2016 επικυρώθηκε η αναλυτική μέθοδος και πραγματοποιήθηκαν αρχικά
όλες οι απαιτούμενες προεργασίες που αφορούσαν στην πιλοτική φάση του έργου.
